Özet

Artan oranlarda fosfor (P) gübrelemesi ile gerçekleştirilen tarla denemelerinin yapıldığı bu çalışma, 2011 yılı bahar döneminde Bosna Hersek Federasyonu (B&H) Posavian Kantonu’ndaki kalkerli alüvyal bir toprakta başlatılmıştır. Amonyum laktat metodu kullanılarak yapılan ön toprak testleri ile bitkiler tarafından kullanılabilir fosfor miktarının düşük olduğu belirlenmiştir. Fosfor gübrelemesi (monoamonyum fosfat: 13% N + 53 % P2O5) a= 75 (temel gübreleme), b= 225, c= 375, d= 525 ve e= 975 kilogram olacak şekilde hektar başına P2O5 cinsinden gerçekleştirilmiştir. Deneyler 4 tekrar olarak yürütülmüştür (temel parsel yüzey alanı 60 m2 ). Takip eden yıllarda yalnızca temel gübreleme işlemine devam edilmiştir. Ürün döngüsü 2011 yılında soya fasülyesi, 2012 ve 2013 yıllarında da kışlık buğday olarak uygulanmıştır. Soya fasülyesi ürün verimi, 75 kg’dan 375 kg’a çıkarılan gübreleme sonucunda %20’lik bir artış gösterirken (hektar başına 2.11 ve 2.53 ton) gübreleme miktarının daha da arttırılması sonucunda kontrol grubuna gore daha az ürün verimi elde edilmiştir. Kışlık buğday ekimi yapılan her iki yılda da sadece temel ve artan gübreleme grupları arasında anlamlı bir ürün farklılığı olduğu tespit edilmiştir. Kontrol grubunun ürün düzeyi 2012 ve 2013 yılları için hektar başına sırasıyla 6.21 ve 6.44 ton olarak hesaplanmıştır. Fosfor gübrelemesi ile buğday veriminde 2012 yılı için %13, 2013 yılı için ise %15’lik bir artış elde edilmiştir. Dört fosfor uygulaması (b+c+d+e) için ortalama buğday verimi 2012 ve 2013 yılları için hektar başına 6.92 ve 7.21 ton olarak belirlenmiştir.