Özet

Türkçe Diabetes mellitus, yetersiz insülin üretimi veya yanıtı nedeniyle kalıcı olarak yüksek kan glukoz seviyeleriyle karakterize edilen yaygın bir metabolik bozukluktur. Belirtilerin yönetimi konusunda önemli ilerlemeler kaydedilmiş olsa da kesin bir tedavi halen mevcut değildir. Bu çalışma, CRISPR/dCas9 gen aktivasyon sistemini kullanarak insülin üreten β-benzeri hücrelerin β hücresi olmayan kaynaklardan elde edilmesine yönelik yeni bir stratejiyi araştırmaktadır. Pankreas gelişiminde kilit rol oynayan iki transkripsiyon faktörü olan PDX1 ve NGN3'ün aktivasyonu yoluyla β hücre farklılaşmasını artırmaya odaklandık. Bu süreci optimize etmek için üç farklı aktivatör bölgesini (VP64, VPR ve p300) karşılaştırdık ve VPR'nin en etkili aktivatör olduğunu belirledik. Özellikle VPR aktivatörü, dört gRNA ile birlikte kullanıldığında PDX1 ekspresyonunda 19 kat, NGN3 ekspresyonunda ise 256 kat artış sağladı. Bu üstünlüğün, VPR'nin VP64 ve p300'e kıyasla daha güçlü transkripsiyon aktivasyonu sağlamasından kaynaklandığını düşünüyoruz. Gen ve protein ekspresyonu sırasıyla RT-qPCR ve immün boyama teknikleriyle doğrulandı. Bulgularımız, CRISPR/dCas9 aracılı gen aktivasyonunun β hücre farklılaşmasını etkili bir şekilde indükleyebileceğini ve β hücre kaybının büyük bir sorun olduğu tip 1 diyabet tedavisi için umut vadeden bir yaklaşım sunduğunu göstermektedir. Gelecekteki çalışmalar, bu β-benzeri hücrelerin uzun vadeli fonksiyonelliğini ve stabilitesini preklinik modellerde inceleyerek terapötik potansiyellerini daha kapsamlı bir şekilde değerlendirmelidir. Transkripsiyon faktörü aktivasyonunu optimize eden bu çalışma, β hücre rejenerasyonu hakkında yeni içgörüler sunarak gen temelli diyabet tedavileri alanına önemli bir katkı sağlamaktadır.