Özet

Güneydoğu Anadolu Bölgesinin iki önemli alt bölgesini temsil eden Diyarbakır ve Kızıltepe lokasyonlarında 2011- 2012 yetiştirme sezonunda yürütülen bu çalışma, adaptasyon kabiliyeti ve kalite özellikleri yönünden üstün durum buğday genotiplerini belirlemek ve ıslah programlarında kullanmak amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada, ICARDA (International Center for Agricultural Research in the Dry Areas)’dan temin edilen 18 hat ile 5 kontrol çeşit (Omrabi5, Younes1, Korifla, Waha, Miki2) ile beraber, bölgede ekilen Zühre çeşidi standart olarak kullanılmıştır. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre iki lokasyonda ve üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada tane verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein içeriği, irmik rengi ile SDS değeri incelenmiştir. Yapılan bileşik analize göre, hektolitre ağırlığı dışındaki bütün parametreler açısından genotipler arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Lokasyonlar arasında tane verimi ve bin tane ağırlığı; genotip x lokasyon interaksiyonunda ise tane verimi, bin tane ağırlığı ve protein oranı bakımından önemli farklılıklar gözlenmiştir. Ayrıca özellikler arası ve genotip-özellik ilişkilerini değerlendirmek amacıyla Biplot analizi uygulanmıştır. Bu analiz yöntemiyle, birbirleriyle ilişkili özellikler ve belirli özellikler açısından öne çıkan genotipler görsel olarak gösterilmiştir. İki lokasyon ortalamasına göre verim ve kalite özellikleri ile ilgili umut vadeden genotipler, ıslah programının ileri kademelerine alınmıştır.